To «Πέντε Εύκολα Κομμάτια» είναι μια από τις καλύτερες αμερικανικές ταινίες, ένα αριστούργημα σπαρακτικής έντασης. Το φιλμ καθιέρωσε τον σκηνοθέτη και συν-σεναριογράφο Bob Rafelson ( Ο Ταχυδρόμος Χτυπάει Πάντα Δυο Φορές) ως μια από τις ηγετικές μορφές του Αμερικανικού Νέου Κύματος, έβγαλε τον Jack Nicholson από την ανωνυμία και τον μετέτρεψε σε θρύλο. Αφορά βασανισμένο και ανασφαλή έναν άνδρα, εγκλωβισμένο ανάμεσα σε επαγγέλματα, πρόσωπα, φιλοδοξίες, κοινωνικές τάξεις. Έναν ιδιόρρυθμο χαρακτήρα συναισθηματικά ανώριμο που χτίζει ζωές και δραπετεύει από αυτές, καθώς σε καμία δεν αισθάνεται άνετα και κάποιες συνέπειες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν. Μπορεί να διευκολύνει να παίξει στο πιάνο τα πέντε δυσκολότερα κομμάτια που γράφτηκαν γι' αυτό το όργανο, αλλά αδυνατεί να βρει τρόπους επικοινωνίας, ακόμα και για τα πιο απλά και καθημερινά πράγματα καθώς αρνείται κάθε δέσμευση, ένταξη σε φόρμες, αποδεκτές συμπεριφορές και συμβιβασμούς.
Αμερική δεκαετία του '70.Στο φόντο του πολέμου του Βιετνάμ, των ναρκωτικών, της σεξουαλικής απελευθέρωσης και της διαρκώς αυξανόμενης επιθυμίας κυρίως των νέων ανθρώπων για ελευθερία και αυτοδιάθεση, ο πιανίστας κλασικής μουσικής Robert (Μπόμπι) Eroica Dupea, (το μεσαίο όνομα του προέρχεται από την 3η «Ηρωική» Συμφωνία του Μπετόβεν), που γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μια αστική οικογένεια με μουσική παράδοση και μουσική παιδεία, έχει εγκαταλείψει την οικογένεια του και τη μουσική. Ζει και εργάζεται σε μια εξέδρα πετρελαίου στη Νότια Καλιφόρνια. Περνά τον ελεύθερο χρόνο του σαν αληθινός προλετάριος με περιορισμένες δυνατότητες και περιορισμένα όνειρα. Κατοικεί σε μοτέλ δίπλα σε αυτοκινητόδρομους, παίζει μπόουλινγκ και συζεί με τη Ραγιέτ, μια όμορφη, αλλά ακαλλιέργητη σερβιτόρα την οποία απατά σε κάθε ευκαιρία. Τίποτα δεν προδίδει ότι προέρχεται από έναν άλλο κόσμο, εκτός ίσως από το γεγονός ότι στη διάρκεια ενός μποτιλιαρίσματος πηδά σε ένα φορτηγό και παίζει στο πιάνο που βρίσκεται στην καρότσα του ένα κομμάτι του Σοπέν. Όταν μαθαίνει από τον φίλο του Έλτον ότι η Ραγιέτ είναι έγκυος, ο φόβος τον παραλύει. Οι ευθύνες που δημιουργεί η νέα κατάσταση, οι πιέσεις του Έλτον «να παντρευτεί και να νοικοκυρευτεί» τον φέρνουν σε απόγνωση. Και απομακρύνεται εγκαταλείποντας και την κοπέλα και τη ζωή του ως προλετάριος.
Από την, επίσης πιανίστρια, αδελφή του μαθαίνει για τη σοβαρή ασθένεια του πατέρα τους, μιας μουσικής ιδιοφυίας και ξεκινά το ταξίδι επιστροφής στο πατρικό του. Στο αρχοντικό της οικογένειας θα συναντήσει το βιολιστή αδελφό του και τη μνηστή του, Κάθριν. Η έλξη που νοιώθει για αυτήν είναι αμοιβαία, αλλά δεν είναι αρκετή για να του χαρίσει την γαλήνη. Αντίθετα όσα συμβαίνουν στο πατρικό σπίτι, οι άκαρπες προσπάθειες να επικοινωνήσει με τον πατέρα του, ο οποίος ποτέ δεν πίστεψε στις μουσικές του ικανότητες, η εκλεπτυσμένη ειρωνεία με την οποία τον αντιμετωπίζει ο αδελφός του, η άνευ όρων αγάπη της αδελφής του και οι πιέσεις της να τα βρει με τον εαυτό του και τον πατέρα τους, η εξουθενωτική γοητεία που ασκεί επάνω του η Κάθριν, η ξαφνική και αταίριαστη εμφάνιση της Ραγιέτ τον αποσταθεροποιούν. Άνθρωπος που ποτέ και πουθενά δεν νοιώθει άνετα με τους άλλους, αισθάνεται ότι απογοήτευσε και πάλι τους γύρω του και για μια ακόμα φορά θα δραπετεύσει από αυτήν όπως και από όλες του τις ζωές, ακολουθώντας μια διαδρομή που μπορεί να μην βγάζει πουθενά, απλά σε αυτή τη δεδομένη στιγμή τον απομακρύνει από τις δύσκολες καταστάσεις.
Στο «Five Easy Pieces» ο Bob Rafelson δημιουργεί ιδιαίτερους, πολύπλοκους χαρακτήρες, κινητοποιώντας το ενδιαφέρον του θεατή για αυτούς και τις δραστηριότητες τους. Χαρακτήρες που μένουν στη μνήμη μας, γιατί είναι τόσο ολοκληρωτικά ίδιοι, κολλημένοι, άποροι, γενναίοι στη μοναξιά τους. Ο Jack Nicholson υποδύεται τον Μπόμπι με την ίδια θαυματουργή αυθαιρεσία που ενσάρκωσε τον «Easy Rider» κάνοντας τον Robert Eroica Dupea έναν από τους πιο αξέχαστους χαρακτήρες αμερικανικών ταινιών. Δεν είναι όμως ο Nicholson η μόνη ανακάλυψη της ταινίας. Στους δεύτερους ρόλους οι Karen Black, Lois Smith, Susan Anspach είναι άψογοι αν και χωρίς μεγάλη πείρα στον κινηματογράφο. Η φωτογραφία είναι του Ούγγρου Laszlo Kovacs που είχε φωτογραφίσει επίσης το «Easy Rider» και στην πορεία εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους οπερατέρ. Το μεγαλύτερο όμως προτέρημα του φιλμ είναι το σενάριο των Rafelson και Carole Eastman, που σε αντίθεση με τα ως τότε καθιερωμένα ενδιαφερόταν λιγότερο για την πλοκή και περισσότερο για τους χαρακτήρες και τις συμπεριφορές τους, επέτρεπε παρακάμψεις και παρεκβάσεις και κυρίως αδιαφορώντας για τον χρυσό κανόνα του happy end εξασφάλισε ένα τέλος που κανείς δεν μπορούσε να προεξοφλήσει.
Το «Πέντε Εύκολα Κομμάτια» ήταν υποψήφιο για τέσσερα Όσκαρ (Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου, Α' Ανδρικού και Β' Γυναικείου Ρόλου), αλλά διακρίθηκε μόνο στα βραβεία των Ενώσεων Κριτικών, ενώ η Karen Black κέρδισε Χρυσή Σφαίρα για την ερμηνεία της στο ρόλο της Ραγιέτ.
ΗΠΑ, Δραματική, 1970. Διάρκεια: 98’. Σκηνοθεσία: Bob Rafelson. Σενάριο: Carole Eastman, Bob Rafelson. Πρωταγωνιστούν: Jack Nikolson, Karen Black, Lois Smith, Susan Anspach.
Οι καλοκαιρινές προβολές του Σινε-Δράση γίνονται κάθε Πέμπτη, από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, στις 9:00 το βράδυ στο 2ο Γυμνάσιο Βριλησσίων (Ταϋγέτου και Ξάνθης). Την Πέμπτη 11 και 18 Αυγούστου δεν θα πραγματοποιηθούν προβολές. Ο μαγικός κόσμος του κινηματογράφου επανέρχεται στην οθόνη του 2ου Γυμνασίου την Πέμπτη 25 Αυγούστου.
Καλές Διακοπές!
Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine – Δράση
Στο πλαίσιο των ζωντανών σεμιναρίων και συζητήσεων με τίτλο¨" Σινεμά και Ιστορία" θα προβλεφθούν τα ντοκυμαντέρ "Ρόζα, Η χώρα των δύο ποταμών" και "Η επιστροφή: Η ζωή μετά το Ισλαμικό Κράτος" - Τετάρτη 22 Ιουνίου 2022 στις 8.30' μ. μ. στο Στέκι της Δράσης (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια)
Στην 31η συνάντηση του σεμιναρίου « Σινεμά και Ιστορία » που οργανώνει το Cine Δράση, τελευταία της περιόδου 2021-2022 , συνεχίζουμε τη συζήτηση για την Αραβική Άνοιξη βλέποντας και σχολιάζοντας τα ντοκιμαντέρ « Ρόζα, Η χώρα των δύο ποταμών » (Roza: Welatê du çeman , 2016) του Kudbettin Cebe και « Η επιστροφή: Η ζωή μετά το Ισλαμικό Κράτος » (El retorno: la vida después del ISIS, 2021) της Alba Sotorra Clua.
- Ρόζα, Η χώρα των δύο ποταμών Κουρδική Παραγωγή, Ντοκιμαντέρ, Πολεμικό, 2016. Διάρκεια:75'. Σκηνοθεσία΄-Φωτογραφία-Ήχος: Kudbettin Cebe. Μουσική: Mahmud Berazi.
Το ντοκιμαντέρ πραγματεύεται την επανάσταση στη Ροζάβα μέσα από ιστορίες Ασσύριων, Κούρδων και Αράβων, οι οποίοι εν μέσω επιθέσεων από το ισλαμικό κράτος προσπαθούν να χτίσουν ένα κοινοτικό σύστημα, την δημοκρατική αυτονομία. Η ιστορία της Ροζάβα παρουσιάζεται τις περισσότερες φορές μέσα από τους ηρωικούς αγώνες των Κούρδων ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος, ενώ πολύ λιγότερη προσοχή δίνεται στην κοινωνική διάσταση των αλλαγών που συντελούνται στη Βόρεια Συρία. Η «Ρόζα, Η χώρα των δύο ποταμών» προσπαθεί να παρουσιάσει αυτό το λιγότερο γνωστό μέρος της ιστορίας. Έτσι, εκτός από την εικόνα του αγώνα και του μαρτυρίου, παρουσιάζει τη γέννηση μιας νέας κοινωνίας που βασίζεται στη γυναικεία απελευθέρωση, τους συνεταιρισμούς και την άμεση δημοκρατία.
Ο σκηνοθέτης Kutbettin Cebe, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 2 ετών και 4 μηνών για προπαγάνδα υπέρ τρομοκρατικής οργάνωσης, παρόλο που αρνήθηκε τις κατηγορίες. Ο ίδιος δήλωσε για το θέμα: «Γύρισα ένα ντοκιμαντέρ. Εκείνη την εποχή γινόταν πόλεμος με το ISIS. Αποκλείεται να κάνω προπαγάνδα για οποιαδήποτε τρομοκρατική οργάνωση. Στο ντοκιμαντέρ κάνω ερωτήσεις, η άλλη πλευρά απαντά». Και συνεχίζει: «Έχουν εμμονή (οι Τούρκοι) με τις ταινίες ντοκιμαντέρ, ειδικά τις παραγωγές που μιλούν για το κουρδικό ζήτημα. Ήταν πραγματικά δύσκολο να κάνεις ντοκιμαντέρ στην περιοχή. Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα: Θα πηγαίναμε στις καμένες πόλεις Cizre, Şirnak, Sur και Nusaybin και θα τραβούσαμε τις καταστροφές που προκάλεσε ο πόλεμος, αλλά και τη ζωή σήμερα εκεί. Ωστόσο, η πίεση της αστυνομίας, την οποία συναντούσαμε συστηματικά, είχε σαν αποτέλεσμα να μην μπορέσουμε να κάνουμε αυτή τη δουλειά».
- Η επιστροφή: Η ζωή μετά το Ισλαμικό Κράτος Ισπανία , Ντοκιμαντέρ, 2021. Διάρκεια: 90’. Σκηνοθεσία: Alba Sotorra Clua. Σενάριο: Júlia Berenguer, Xavi Carrasco, Alejandra Céspedes, Michael Nollet, Júlia Parés, Alba Sotorra. Φωτογραφία: Gris Jordana, Núria Roldos, Lara Vilanova. Μουσική: Mehmud Berazi, Josefina Rozenwasser.
Μετά το αναγνωρισμένο «Commander Arian: A Story of Women, War and Freedom», η Alba Sotorra επιστρέφει στο Κουρδιστάν και κάνει ένα ντοκιμαντέρ -συλλογικό πορτρέτο μιας ομάδας γυναικών από τη Δύση, οι οποίες εντάχθηκαν στα νιάτα τους στο Ισλαμικό Κράτος και σήμερα διεκδικούν το δικαίωμα μιας νέας αρχής στη χώρα τους. Κάποιες είναι μόνες, κάποιες έχουν παιδιά. Γυρίστηκε στο στρατόπεδο υψίστης ασφαλείας Roj στη Βορειοανατολική Συρία, όπου φιλοξενούνται 1500 νύφες του ISIS και τα παιδιά τους καθώς οι πατρίδες τους, χώρες σε όλο τον κόσμο αρνούνται την επιστροφή τους.
Το πιο οικείο πρόσωπο στην ταινία της Alba Sotorra Clua, τουλάχιστον στο βρετανικό κοινό, είναι αυτό της Shamima Begum, η οποία έγινε πρωτοσέλιδο όταν, στα 15 χρόνια της, έφυγε με δύο συμμαθητές της για να ενταχθεί στο Χαλιφάτο του ISIS στη Συρία. Το 2019 εννέα μηνών έγκυος, έχοντας χάσει ήδη 3 παιδιά και με τους 2 φίλους της νεκρούς κατέφυγε στον προσφυγικό καταυλισμό. Οι Αμερικανοί τηλεθεατές, με τη σειρά τους, θα αναγνωρίσουν την Hoda Muthana που έφηβη μετανάστευσε στη Συρία ενώ παρακινούσε τους οπαδούς της στο twitter να ακολουθήσουν το δρόμο της ή να οργανώσουν τρομοκρατικές επιθέσεις στις ΗΠΑ. Η προσχώρηση της στον ISIS έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο. Οι περισσότερες φιλοξενούμενες στο Roj είναι λιγότερο γνωστές γυναίκες από τη Γερμανία, τον Καναδά, την Ολλανδία και άλλες. Τώρα, για πρώτη φορά διηγούνται τις ιστορίες τους στην κάμερα. Η σκηνοθέτης συνδυάζει πλάνα από την καθημερινότητα των στρατοπέδων, όπως ομαδικές συνεδρίες όπου οι γυναίκες συζητούν τις εμπειρίες τους, συνεντεύξεις εμπλουτισμένες με αρχειακό ρεπορτάζ και ταινίες προπαγάνδας. Παρακολουθεί επίσης τη ζωή των παιδιών (μέχρι πέντε ετών), στο στρατόπεδο, ωθώντας το θεατή να προβληματιστεί για την κατάσταση τους.
Αν και οι γυναίκες έχουν διαφορετικές πατρίδες, διαφορετικές ηλικίες, μορφωτικό επίπεδο κλπ, υπάρχουν εντυπωσιακά κοινά στοιχεία σε αυτό που τους έχει συμβεί. Όλες δηλώνουν ότι αισθήματα μοναξιάς που τις ώθησαν προς το ISIS. Η Begum περιγράφει τον εαυτό της σαν το «μαύρο πρόβατο της οικογένεια της». Κάποιος άλλος σημειώνει ότι «το μόνο που ήθελα ήταν να γίνω μέρος ενός πράγματος», ενώ μια ηλικιωμένη Καναδή, η Kimberly Pollman, αναφέρει ότι ήταν το σύνδρομο της «άδειας φωλιάς» που την παρακίνησε. Αν και το φιλμ δεν αρνείται την πολυπλοκότητα της κατάστασης, δείχνει πώς αυτές οι γυναίκες κινήθηκαν, ως επί το πλείστον, επηρεασμένες από δημοσιεύματα στο διαδίκτυο, για να ανακαλύψουν κατά την άφιξή τους στη Συρία ότι έφτασαν σε μια «κόλαση πάνω στη γη».
Η σκηνοθέτης αφιερώνει αρκετό χρόνο με τους Κούρδους εθελοντές που τις φροντίζουν. Η ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών Govinaz Evdike, η οποία βοηθά τις γυναίκες να αντιμετωπίσουν τα τραύματα τους, παρόλο που η ίδια έχασε αγαπημένα πρόσωπα από το ISIS, δηλώνει ότι είναι καθήκον να τις βοηθήσουν. Μια υπενθύμιση ότι οι πραγματικοί ηρωισμοί στη ζωή είναι συχνά αόρατες πράξεις συγχώρεσης όπως αυτή. Ο τρόπος που η σκηνοθέτης εξετάζει το θέμα, η συμπονετική της στάση απέναντι σε αυτές τις γυναίκες και κυρίως τα παιδιά, λειτουργεί ως αντίβαρο στο λαϊκισμό με τον οποίο παρουσιάζονται συχνά οι ιστορίες τους από ΜΜΕ. Μπορεί να μην υπάρχουν εύκολες απαντήσεις, αλλά η συντριπτική αίσθηση είναι ότι το να παραμένουν όλα αυτά τα άτομα σε διαρκές κενό δεν μπορεί να είναι η λύση.
Διδασκαλία: Παναγιώτης Δενδραμής, σκηνοθέτης, διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Κρήτης.
Η παρακολούθηση του σεμιναρίου μπορεί να είναι είτε ζωντανή στο Στέκι της Δράσης (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια), είτε διαδικτυακή μέσω της πλατφόρμας zoom:
Παρακολούθηση Σεμιναρίου Meeting ID: 854 2234 7324 Passcode: 947205