Τρίτη 31 Μαΐου 2022, 8.30 μ.μ. στο Πολιτιστικό Πολύκεντρο Δήμου Ηρακλείου Αττικής «Ηλέκτρα Αποστόλου» (Κουντουριώτου 18 Α & Νεότητος)
Από τον “Άλλο Τόπο Επικοινωνίας και Πολιτισμού” εκδόθηκε η παρακάτω ανακοίνωση:
«Το ξέρω πως καθένας μοναχός πορεύεται στον έρωτα,
μοναχός στη δόξα και στο θάνατο.
Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί...»
Απόσπασμα από το ποίημα «Η σονάτα του σεληνόφωτος», Κέδρος, 1956
Το σκηνικό ποίημα του μεγάλου μας ποιητή Γιάννη Ρίτσου «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος» παρουσιάζεται από τον Άλλο Τόπο Επικοινωνίας και Πολιτισμού, την Τρίτη 31 Μαΐου 2022, 8.30 μ.μ. στο Πολιτιστικό Πολύκεντρο Δήμου Ηρακλείου Αττικής «Ηλέκτρα Αποστόλου» (Κουντουριώτου 18 Α & Νεότητος). Η επιμέλεια της παράστασης ανήκει στη Σοφία Μάνεση. Ερμηνεύουν η Σοφία Μάνεση και ο Δημήτρης Αλιφραγκής, στο πιάνο η Ελένη Μπάρλα, επιμέλεια σκηνικών ο Τάκης Κωστιδάκης. Εισαγωγικό μουσικό θεματικό αφιέρωμα από την Ελένη Μπάρλα (πιάνο) και την Έλενα Μαθιουδάκη (φωνή).
Το 1956, ο Γιάννης Ρίτσος γράφει την πρώτη - και ίσως ωραιότερη - εκτενή ποιητική σύνθεση από τις 17 της «Τέταρτης Διάστασης», που αναδείχθηκε σε ένα από τα πιο αγαπημένα ποιήματα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, τη Σονάτα του Σεληνόφωτος, για την οποία και έλαβε το κρατικό βραβείο ποίησης.
Το ποίημα ακολουθεί τα βήματα της “Σονάτας του Σεληνόφωτος” του Μπετόβεν, στην οποία ανήκει και ο τίτλος. Και εκεί παραπέμπει. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Τα προσωπεία αλλάζουν. Ο Μπετόβεν έγραψε τη σονάτα, μουσική πένθιμη, επηρεασμένος από ένα τραγικό γεγονός, την εκτέλεση ενός νέου, μια νύχτα με πανσέληνο, κατά τη διάρκεια του γαλλοπρωσικού πολέμου. Το πρώτο μέρος της (Adagio sostenuto - σε Ντο δίεση ελάσσονα) συνοδεύει άλλωστε την ποιητική εξομολόγηση της Γυναίκας με τα μαύρα,.
Ο ίδιος ο ποιητής προτάσσει του ποιητικού μονολόγου ένα παρενθετικό κείμενο με σκηνικές οδηγίες: «Ανοιξιάτικο βράδυ. Μεγάλο δωμάτιο παλιού σπιτιού. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, ντυμένη στα μαύρα, μιλάει σ΄ ένα, Νέο. Δεν έχουν ανάψει φως. Απ’ τα δυο παράθυρο μπαίνει ένα αμείλιχτο φεγγαρόφωτο. Ξέχασα να πω ότι η Γυναίκα με τα Μαύρα έχει εκδώσει δυο – τρεις ενδιαφέρουσες ποιητικές συλλογές θρησκευτικής πνοής. Η Γυναίκα με τα Μαύρα μιλάει στον Νέο».
Ο τίτλος της ευρύτερης συλλογής «Τέταρτη Διάσταση», στην οποία εντάσσεται το ποίημα αναφέρεται σαφώς στην έννοια του χρόνου, έννοια κεντρική για τις περισσότερες ποιητικές συνθέσεις της συλλογής, καθώς το πέρασμα του χρόνου είναι αυτό που στενεύει τα εναπομείναντα περιθώρια ζωής, φέρνει τη φθορά και εν τέλει υποτάσσει τους ανθρώπους.
Οι συνθέσεις της «Τέταρτης Διάστασης» έχουν παρόμοια μορφή, αποτελούν εξομολογητικούς μονολόγους, ηρωικών κυρίως προσώπων από την ελληνική μυθολογία, μπροστά σ’ ένα άλλο άτομο, που παραμένει όμως βουβό. Το πρόσωπο που εξομολογείται αποτελεί ως ένα βαθμό προσωπείο του ίδιου του ποιητή, ο οποίος κάνει αισθητή την πραγματική παρουσία του μόνο στις σκηνοθετικές οδηγίες που συνοδεύουν τις ποιητικές αυτές συνθέσεις.
Με πρωτοβουλία του "Άλλου Τόπου Επικοινωνίας και Πολιτισμού"
Ο "Άλλος Τόπος Επικοινωνίας και Πολιτισμού" εξέδωσε την παρακάτω ανακοίνωση - ενημέρωση σχετικά με την πρωτοβουλία να δημιουργηθεί κείμενο - ψήφισμα με αίτημα τη διάσωση των κατάλοιπων των λιγνιτωρυχείων Καλογρέζας ως ιστορικού χώρου και καλεί τους πολίτες να υπογράψουν κάτω απ' αυτό και να το διαδώσουν σε γνωστούς και φίλους ώστε να συγκεντρωθεί μεγάλος αριθμός υπογραφών:
Αγαπητά μέλη,
Αγαπητοί φίλοι
Μετά από αιτήματα μελών και φίλων διαμορφώθηκε το παρακάτω κείμενο-ψήφισμα στο Avaaz με θέμα τη διάσωση των τελευταίων καταλοίπων των Λιγνιτωρυχείων Καλογρέζας . Το ψήφισμα μπορείτε να το υπογράψετε, να το κοινοποιήσετε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης , να το αποστείλετε έτσι ώστε να διαδοθεί. Το ψήφισμα είναι συνέχεια της επιστολής που στάλθηκε στο Δήμο Νέας Ιωνίας στις 7 Φεβρουαρίου και συνυπέγραψαν στη συνέχεια ο Ενιαίος Σύλλογος Τέως Υπαλλήλων ΙΓΜΕ και η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία (ΑΜΚΕ) των Βιομηχανικών Δελτίων Καταγραφής (ΒΙ. Δ.Α).
Περισσότερα στο:
Ανοιχτή επιστολή του Δ.Σ. προς τη Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο Ν.Ιωνίας
Από τον Άλλο Τόπο Επικοινωνίας και Πολιτισμού εκδόθηκε η παρακάτω ανακοίνωση - ανοιχτή επιστολή προς τη Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο Ν.Ιωνίας:
Προς
Δήμαρχο κ. Δέσποινα Θωμαΐδου
Δημοτικό Συμβούλιο Νέας Ιωνίας
Κυρία Θωμαΐδου,
Αξιότιμα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου,
Ενημερωθήκαμε από πρόσφατη επιστολή σας προς τον Πρόεδρο της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Νέας Ιωνίας ότι επίκειται η αξιολόγηση για την απευθείας αγορά ή απαλλοτρίωση του πρώην οικοπέδου της ALTEC, στην περιοχή Ανθρακωρυχεία, προκειμένου να εγκατασταθεί η Διεύθυνση Περιβάλλοντος του Δήμου. Ως Πολιτιστικός Σύλλογος με την επωνυμία «Άλλος Τόπος Επικοινωνίας και Πολιτισμού», αλλά και ως πολίτες που ενδιαφέρονται για την τεκμηρίωση και ανάδειξη της τοπικής ιστορίας, οφείλουμε να εκφράσουμε την ανησυχία μας για το γεγονός ότι στον όλο σχεδιασμό του Δήμου δεν αναφέρονται και δεν λαμβάνονται υπόψη τα ελάχιστα μεν αλλά πολύ σημαντικά κατάλοιπα των Λιγνιτωρυχείων της Καλογρέζας, αναπόσπαστο και σημαντικότατο κομμάτι της βιομηχανικής κληρονομιάς αυτού του τόπου, τα οποία εκτός των άλλων συνδέονται με την Εθνική Αντίσταση και τους εργατικούς αγώνες του λαού μας.
Μέλη του Συλλόγου μας, επιστημονικοί συνεργάτες και απόγονοι λιγνιτωρύχων, ασχολούνται συστηματικά με τη συγκέντρωση ιστορικών και τεχνικών τεκμηρίων, μαρτυριών, φωτογραφικού υλικού, δημοσιευμάτων της εποχής για τα ανθρακωρυχεία και τον μόχθο των ανθρακωρύχων. Δείγμα της ερευνητικής αυτής εργασίας αποτελεί το θεματικό ημερολόγιο του 2020 με τίτλο «Όταν από τη γη έβγαζαν λιγνίτη - Λιγνιτωρυχεία Καλογρέζας - Ν. Ηρακλείου 1940-1960», που φέρνει στο φως άγνωστες πλευρές της ιστορίας του τόπου και της δραστηριότητάς του. Παραμένει δε μοναδικό το πόνημα του Κώστα Χαλέμου «Βάρδα Βουλιαμέντο», μέσα από το οποίο αναβιώνουν οι ιστορίες των ανθρώπων παράλληλα με το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της εποχής. Όλα αυτά τα υλικά και πολλά άλλα που κάθε οικογένεια λιγνιτωρύχου θα ήταν πρόθυμη να σας καταθέσει, καθώς οι μνήμες είναι ακόμη νωπές, μπορούν να συγκροτήσουν μια σπουδαία, στεγασμένη έκθεση στο χώρο.
Στο συγκεκριμένο οικόπεδο, όπως γνωρίζετε, διατηρείται το σιλό φόρτωσης λιγνίτη από τα Λιγνιτωρυχεία Καλογρέζας. Πρόκειται για το μοναδικό, επιφανειακό ορατό ίχνος που διασώζεται! Το σιλό, γνωστό και ως πύργος φόρτωσης, βρισκόταν πολύ κοντά στο φρέαρ 17, το οποίο πλέον έχει καλυφθεί. Το σιλό κατασκευάστηκε από την Α.Ε Μεταλλευτικών και Εμπορικών Επιχειρήσεων, που εκμεταλλεύτηκε το λιγνιτωρυχείο Καλογρέζας από το 1948 έως το 1958, μία από τις ελάχιστες λιγνιτικές επιχειρήσεις που δανειοδοτήθηκαν μέσω των πόρων του Σχεδίου Μάρσαλ.
Το σιλό φόρτωσης, ένα τοπόσημο των ανθρακωρυχείων, επιβάλλεται, όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, να διασωθεί και να αναδειχθεί ως το τελευταίο ορατό ίχνος από τη λειτουργία των Λιγνιτωρυχείων Καλογρέζας, ένα από τα σημαντικότερα λιγνιτωρυχεία της Ελλάδας την περίοδο 1940-1958. Σας καλούμε λοιπόν να επανεξετάσετε τις προτάσεις σας και σε κάθε περίπτωση να εντάξετε στον σχεδιασμό σας, τη διάσωση και την ανάδειξη του μνημείου και του χώρου των Λιγνιτωρυχείων Καλογρέζας. Μην ξεχνώντας ότι οποιαδήποτε σύγχρονη επέμβαση σε χώρους μνήμης είναι απαραίτητο, σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις, να λαμβάνει υπόψη της το πολιτιστικό βάρος του τόπου, σας καλούμε να αντιμετωπίσετε με τον δέοντα σεβασμό τον χώρο ως μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς και ζώσας μνήμης που οφείλουμε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Ένα χρέος προς την ιστορία και τους εκατοντάδες λιγνιτωρύχους που εργάστηκαν στα Λιγνιτωρυχεία Καλογρέζας.
Οι υπογράφοντες:
Όλγα Δακουρά-Βογιατζόγλου, Αρχαιολόγος, Μέλος της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIΗ)και Επίτιμο μέλος της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας «ΒΙ.Δ.Α.» (Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής)
Ξενοφών Δ. Ζαβιτσάνος, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., μέλος του «Άλλου Τόπου Επικοινωνίας και Πολιτισμού»
Μαρία Μαυροειδή, Ιστορικός-Bιομηχανική Aρχαιολόγος, Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς- ΤICCIH
Κώστας Χαλέμος, Δημοσιογράφος - Συγγραφέας
Στάθης Χιώτης, Δρ. Μεταλλειολόγος Μηχανικός, Πρώην Διευθυντής στο ΙΓΜΕ και την ΔΕΠ
Το Διοικητικό Συμβούλιο του «Άλλου Τόπου Επικοινωνίας και Πολιτισμού»:
Ανθή Χαρώνη, Δρ. Φυσικής Ε.Μ.Π., Πρόεδρος
Δήμητρα Κουντή, Δημοσιογράφος, Γενική Γραμματέας
Χάρη Βελαχουτάκου, Αρχαιολόγος-Ξεναγός, Αντιπρόεδρος
Πέτρος Βερνάρδος, Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π., Ομότιμος Καθηγητής Τ.Ε.Ι. Πειραιά, Ταμίας
Αλέξης Παπαδόπουλος, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., Οργανωτικός Γραμματέας
Ελένη Γλαρέντζου, Οδοντίατρος – Εκπαιδευτικός, Μέλος
Κατερίνα Πανάρα, Χημικός Α.Π.Θ, Μέλος