Ο γιατρός Γιώργος Παππάς με την ανάρτησή του σε μέσο κοινωνικής δικαιοσύνης δίνει τις δικές τους διευκρινήσεις και απαντά σε δέκα ερωτήσεις που εύλογα μπορεί ο καθένας να διατυπώσει σχετικά με την ευλογία των πιθήκων,τνίζοντας ότι χρειάζεται μεν επαγρύπνηση για την εξάπλωση της,αλλά όχι πανικός και σπασμωδικός κινήσεις.
Αναλυτικά, η ανάρτηση του κ.Παππά έχει ως εξής:
Ημερολόγιο monkeypox, 21 Μαΐου 2022, θα χρειαστούν λίγα τέτοια ημερολόγια φαίνεται, αλλά λίγα. Δέκα διευκρινίσεις.
1. Πρώτον, προς ΜΜΕ: σταματήστε να συνοδεύετε τα ρεπορτάζ για την «ευλογία των πιθήκων» με εικόνες από πιθήκους, μαϊμούδες, χιμπατζήδες, ουρακοτάγκους, μπαμπουίνους και ό,τι άλλο πρωτεύον έχετε. Οι πίθηκοι και λοιποί έχουν ελάχιστη σχέση με τον ιο, παρά το όνομα. Κι αυτοί τυχαίοι ξενιστές του ιού είναι, σαν τον άνθρωπο. Αλλού κρύβεται ο ιός στη φύση, σε διάφορα τρωκτικά. Άλλωστε και cowpox, ευλογιά των βοοειδών, την ξαδέρφη ετούτου, από γάτες είναι πιθανότερο να την κολλήσεις πλέον, παρά το όνομά της.
2. Θα κάνει πανδημία; Όχι, με την έννοια αυτού που ζήσαμε. Δεν είναι ένας ιός που μεταδίδεται με τον τρόπο του SARS-CoV-2. Μπορεί να δημιουργήσει αλυσίδες μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά αυτές οι αλυσίδες κάπου σταματάνε, δεν διακλαδίζονται εκθετικά. Η συντήρησή του σε έναν συγκεκριμένο χώρο απαιτεί συνεχή ανατροφή- γένεση αλυσίδων από κάποιο κρούσμα μηδέν, το οποίο κολλάει από ζωο. Συνήθως αυτό το ζω προέρχεται από το οικοσύστημα του Κονγκό και καταναλώνεται ως τροφή αφού πρώτα ο μη υγειονομικός του χειρισμός επιτρέψει στον ήχο να περάσει από το ζωο στον άνθρωπο (γυμνά χέρια, αμυχές, εκδορές και λοιπά).
Αλλά και η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο απαιτεί τη στενή επαφή. Ακούμε π.χ. για τη μετάδοση με σταγονίδια: η πλέον ειδική στον κόσμο περί monkeypox, η Andrea McCollum (έχει συνέντευξη της στα σχόλια, στην Helen Branswell), σημειώνει ότι η μετάδοση με σταγονίδια γίνεται επειδή υπάρχουν τεράστιες ποσότητες ιού στο ενάνθημα: στα σπυριά που αναπτύσσονται μέσα στον στοματικό βλεννογόνο. Το οποίο δεν είναι το ίδιο με το "ξεφύσηξα δίπλα σου στο λεωφορείο και σου μετέδωσα κορωνοϊό". Κολλάνε όσοι έρχονται σε επαφή με υγρά και περιεχόμενο των εξανθημάτων του αρρώστου: αν ξαπλώσεις στα ίδια σεντόνια, αν μαζέψεις απρόσεχτα τα ρούχα του και μετά ξυθείς, αν μοιραστείς τα ίδια μαχαιροπήρουνα, αν προβείτε σε άλλου τύπου εγγύτητα.
3. Εδώ, στην εγγύτητα άλλου τύπου, κολλάνε και τα τρέχοντα ερωτηματικά: έχουν επιδημιολογική συσχέτιση τα περιστατικά με συγκεκριμένες σεξουαλικές πρακτικές και βγήκαν και το φώναξαν οι βρετανικές αρχές; Έκαναν καλά, πιθανώς προειδοποιώντας; Ή στιγμάτισαν αδικαιολόγητα; Δεν γνωρίζουμε, επειδή δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτε για τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που κόλλησαν (πλην ελαχίστων στοιχείων που ανέβηκαν σήμερα για το περιστατικό του Βελγίου). Οπότε, μέχρι τότε, απλά παρακολουθούμε και σημειώνουμε ότι παράξενη (υποδηλούσα ίσως συγκεκριμένο τρόπο μετάδοσης) εντόπιση του εξανθήματος είχαν και κάποια από τα εκτός Αφρικής κρούσματα του 2018, και η συζήτηση περί γενετήσιας μετάδοσης έχει ξεκινήσει στους επιστημονικούς κύκλους πριν την τρέχουσα φασαρία, σε μελέτες. για τα Νιγηριανά κρούσματα.
4. Το να εμφανίζεται τόσα διάσπαρτα περιστατικά μαζεμένα, και τις επόμενες ημέρες/ εβδομάδες λογικά θα δούμε ακόμη περισσότερα, σημαίνει τρία πράγματα : Είτε δημιουργήθηκαν αλυσίδες μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο που δεν ανασυγκροτήσαμε ακόμη (οπότε και θα σβήσει η έξαρση εκτός Αφρικής), είτε άλλαξε το οικοσύστημα των φυσικών ξενιστών του ιού (δηλαδή εμφανίστηκαν τρωκτικά που φιλοξενούν τον ιό παντού ανά τον κόσμο), είτε άλλαξε ο ιός που έγινε ικανότερος να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο (η πρώτη διερεύνησή του, από το περιστατικό της Πορτογαλίας, λέει ότι όχι. , σαν τυπικό στέλεχος του κλάδου της Δυτικής Αφρικής, του ήπιου από τους δύο κλάδους, μοιάζει).
5. Και πού ήταν κρυμμένος ο ιός τόσον καιρό (υπάρχει ανίχνευση του σε μουσειακά δείγματα τρωκτικών από το 1899!); Καθόλου κρυμμένος δεν ήταν. Στη ΛΔ του Κονγκό, μόνο το 2022, έχουν ήδη περισσότερα κρούσματα από αυτά τα εξω-Αφρικανικά που μας έχουν θορυβήσει, συν θανάτους. Στη Νιγηρία, που υπήρξε πηγή κάποιων από τα «πολιτισμένα» κρούσματα, προφανώς τρέχει σιωπηλά ο ιός στην κοινότητα, έτρεχε τα προηγούμενα χρόνια με αυξητικούς ρυθμούς. Στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, αν το επιτρέψει ο τοπικός πολέμαρχος, μπορεί να πάνε υγειονομικοί σε ταλαίπωρα χωριά και να φροντίσουν συρροές κρουσμάτων:Όλα αυτά είναι δημοσιευμένα , σε κορυφαία περιοδικά, από ομάδες ικανών επιστημόνων πεδίου, εδώ και χρόνια. Όπως εδώ και χρόνια χτυπάει καμπανάκι η συγκεκριμένη επιστημονική κοινότητα που έχουμε θέματα για την ευλογιά των μαϊμούδων. Επειδή ακριβώς η παγκοσμιοποίηση της υγείας και της νόσου έχει μεγιστοποιηθεί τον 21ο αιώνα: Επειδή μπορεί να θέλεις εξωτικό τρωκτικό για κατοικίδιο, και μετά να στοιβαχτεί αυτό, προερχόταν απευθείας από την Γκάνα (που κατά τα άλλα έχει μηδέν κρούσματα σε ανθρώπους αλλά και αρκετούς κατοίκους επαρχίας. με αντισώματα απέναντι σε κάποιον από τους ιούς της οικογένειας!), με γηγενές τρωκτικό (prairie dog τα λεγόμενα, μην αρχίσουν τα κανάλια να βγάζουν σκύλους, κυνόμυες είναι) σε pet shop του Τέξας, και να κολλήσει το χαρούμενο παιδάκι που παίζει με αυτό το υπέροχο δώρο γενεθλίων- αυτό συνέβη στις ΗΠΑ το 2003.
6. Γιατί θα έχουμε αυξανόμενη πίεση του monkeypox; Πρώτα, επειδή προφανώς στις συγκεκριμένες περιοχές της Αφρικής αυξάνονται οι δραστηριότητες που φέρνουν τους ανθρώπους σε επαφή με τρωκτικά- φορείς. Κι ο Έμπολα έτσι ξεπηδάει, εν μέρει. Δεύτερον, και κυριότερον, επειδή έχουμε αυξημένο ευάλωτο πληθυσμό.Ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν είχαμε τόσο ποσοστό του πληθυσμού ευάλωτο σε monkeypox, επειδή απλά ποτέ δεν είχαμε ταυτόχρονα απουσία ευλογίας και απουσία εμβολιασμένων για ευλογία. Η ανοσία στους ιούς της οικογένειας είναι διασταυρούμενη, οπότε είτε έχεις περάσει ευλογία και επέζησες, είτε έκανες εμβόλιο για την ευλογία με τον ιό της δαμαλίτιδας, έχεις ανοσία για όλη την οικογένεια των ιών σε μεγάλο βαθμό. Και πράγματι, οι παρατηρήσεις που έγιναν σε Αφρικανούς ασθενείς πριν από 25-35 χρόνια, έδειξαν αυτό ακριβώς: οι ανεμβολίαστοι είχαν 4-5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να κολλήσουν monkeypox. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η προστασία αυτή κρατάει δεκαετίες, οπότε όποιος είχε εμβολιαστεί, ενδέχεται να είναι ακόμη προστατευμένος. Ελλάδα ο εμβολιασμός σταμάτησε στις αρχές της δεκαετίας του 70,
7. Οπότε γιατί δεν ξαναρχίζουμε να εμβολιάζουμε τον κόσμο για ευλογία; Να είμαστε διπλά προστατευμένοι, μην και εμφανιστεί κανένας παλαβός και αποφάσισε να κάνει βιοτρομοκρατική επίθεση με ευλογία; Το τελευταίο άλλωστε είναι ιστορικά το πρώτο σενάριο που αναπτύσσονται όσοι ασχολούνται με την ετοιμότητα απέναντι στη βιοτρομοκρατία, την ευλογία φοβάται περισσότερο από κάθε τι άλλο. Δεν εμβολιάζουμε όλο τον κόσμο, πλέον, επειδή η πιθανότητα να εκτεθεί κάποιος, είτε σε ευλογία είτε σε monkeypox είτε σε όποιο άλλο συγγενή, είναι μικρή.Και επειδή τα εμβόλια έχουν τις παρενέργειές τους, που δεν είναι αμελητέες, ειδικά όταν δεν ζούμε σε περιβάλλον ευλογιάς. Και επειδή τα εμβόλια, τα παραδοσιακά, χρησιμοποιούσαν εξασθενημένο ιό δαμαλίτιδας, που αντενδείκνυται σε ανοσοκατασταλμένους, αλλά ακόμη και στο περιβάλλον ορισμένων από αυτούς τους ανοσοκατασταλμένους (και η σύγχρονη κοινωνία έχει πολλούς ανοσοκατασταλμένους).
Όμως πλέον, έχουμε νεώτερα, τροποποιημένα εμβόλια, εγκεκριμένα από χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση (επειδή κυκλοφορούν και ασύλληπτοι «δημοσιογράφοι» που ανακάλυψαν συνομωσία κι εδώ), που είναι καταλληλότερα για ανοσοκατασταλμένους.
Έχουμε στοκ εμβολίων; Σίγουρα όχι από τα νέα, τώρα τρέχουν στις ΗΠΑ να παραγγείλουν (έχουν προτεραιότητα, από χρόνια συμφωνημένη με την εταιρεία), θα παραλάβουν του χρόνου. Έχουμε στοκ από τα παλιά; Στις ΗΠΑ ναι, εδώ χλωμό. Πρέπει να κάνουν κάποιοι εμβόλιο; Κάνουν όσοι έρχονται επαγγελματικά σε επαφή με τέτοιους ιούς, ή όσοι κινδυνεύουν να βρεθούν στο επίκεντρο βιοτρομοκρατικών πράξεων.
8. Και πεθαίνει τελικά τόσος κόσμος για να είναι ανησυχητική η κατάσταση; Κυκλοφορούν κάτι πσοοστά θνητότητας 10% που δεν είναι ακριβή, ακόμη και για το "κακό στέλεχος monkeypox", αυτό της λεκάνης του Κονγκό. Η θνητότητα είναι αρκετά μικρότερη, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη σε ποιες συνθήκες νοσηλεύονται και ποια περιστατικά- σπανίως δηλώνονται όλα, με τι μέσα να κάνεις διάγνωση άλλωστε στις γειτονιές του Μπανγκί. Πολύ λιγότερος κόσμος πεθαίνει, και οι ευάλωτοι είναι τα μικρότερα παιδιά, οι εγκυμονούσες (περνάει ο ιος και στο έμβρυο), οι ανοσοκατασταλμένοι (οπότε αν βάλετε και τον HIV στην εξίσωση, συν την ανάγκη νεώτερου εμβολίου...).
Φάρμακο έχουμε; Το tecovirimat ανακαλύφθηκε μέσα από μια απίθανη διαδικασία, ψάχνοντας ανάμεσα σε 356.240 ουσίες, ευτύχημα (ή συνομωσία για τους "φωστήρες" εκεί έξω) ότι πιάνει μόνο τους ιούς της κατηγορίας. Οι ΗΠΑ έχουν στοκ για 2 εκατομμύρια ασθενείς, ενδέχεται να το δούμε να χρησιμοποιείται αν νοσήσει κάποιος βαριά, απορία γιατί δεν έγιναν δοκιμές στην Αφρική όπου κάποιοι νοσούν βαριά. Έγκριση στις ΗΠΑ έχει και άλλο αντιιικό, το brincidofovir, δεν ξέρω αν η ένδειξη επεκτείνεται και πέραν του απευκταίου σεναρίου ευλογιάς και δούμε δοκιμές και σε monkeypox.
9. Οπότε τι κάνουμε; Τίποτε; Ο γενικός πληθυσμός, άμα δει κανένα περίεργο εξάνθημα, να ρωτήσει τον γιατρό του. Άμα κάνει πυρετό και έχει ταξιδέψει πρόσφατα, ας ξαναμιλήσει με τον γιατρό του, και χωρίς εξάνθημα. Τίποτε άλλο δεν χρειάζεται. Αν κολλήσεις, εν Ελλάδι, κάποιος σου το μετέδωσε, οπότε ας έχετε γνώση των στενά περιβαλλόντων ατόμων σας. Δεν θα κολλήσεις, μάλλον, στα ΜΜΜ και το μπαρ και το σινεμά. Οπότε, απλά παρακολουθείς την εξέλιξη της ιστορίας- βοηθά να δεις σε πραγματικό χρόνο πώς τρέχει η επιστήμη, ποιος παριστάνει τον παντογνώστη, ποιος είναι εντελώς ανόητος (αν δεν έχει εκδηλωθεί σε δυόμισι χρόνια πανδημίας) και ποιος μιλάει χωρίς να έχει διαβάσει.
10. Θεωρητικά, αν έχεις κολλήσει στην Ελλάδα, αποτελείς μέρος μιας αλυσίδας μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο (εκτός αν κατέβηκαν τίποτε παράνομα φορτία με τρωκτικά από το Κονγκό, που δεν κατέβηκαν). Οπότε είναι δουλειά της πολιτείας να ανασυστήσει αυτές τις αλυσίδες, και να φροντίσει να εντοπίσει τις κρίσιμες επαφές. Είναι δουλειά και των υγειονομικών να ανιχνεύσουν έγκαιρα κάθε πιθανό περιστατικό (και δουλειά της πολιτείας να τους προμηθεύσει τα κατάλληλα μέτρα ατομικής προστασίας και να τους υπενθυμίσει την ανάγκη τακτικής εφαρμογής τους- στις δημόσιες δομές, στον ιδιωτικό τομέα τα κάνουμε μόνοι μας ως οφείλουμε, όσοι τα κάνουμε, είμαστε large).
Αυτά που πρέπει να προσέχουν οι υγειονομικοί έχουν αναφερθεί κατ΄επανάληψη: το εξάνθημα αλλάζει ταυτόχρονα μορφή (ενώ στην ανεμοβλογιά έχεις όλων των ειδών τις μορφές παράλληλα), είναι πιο διάσπαρτο (ενώ της ανεμευλογιάς βγαίνει σε "φουρνιές"), της ανεμοβλογιάς κάνει περισσότερο κνησμό ενώ του monkeypox πόνο, η λεμφαδενοπάθεια είναι χαρακτηριστική (ενώ δεν υπάρχει σε ευλογιά και ανεμοβλογιά). Παρεμπιπτόντως, η ανεμοβλογιά ΔΕΝ είναι συγγενής ιός, είναι από άλλο χωριό, από άλλο νομό (ερπητοϊός η μεν, orthopoxvirus οι δε).
Σε θεωρητική βάση εμβολιασμού εντός των πρώτων ημερών μετά την έκθεση μπορεί να προλάβει τη νόσο ή να απαλύνει δραματικά την έντασή της. Αλλά τέτοια ζητήματα δεν θα τεθούν στην Ελλάδα. Μπορεί όμως όλο να λειτουργήσει σαν μια άσκηση για τη δημόσια υγεία. Σαν μια από τις ασκήσεις που έπρεπε να κάνουμε κάποια από τα καλοκαίρια που πέρασαν για άλλο λόγο.
Συμπληρωματικά:
11. Η εικόνα από την εικόνα της Variola Vera, η υποδειγματική αναπαράσταση του τρόπου που παρουσιάστηκε μια από τις τελευταίες συρροές ευλογίας στη Γιουγκοσλαβία του 1972. Σημαντική ταινία του, με ολόκληρο τον Erland Josephson μάλιστα, αριστερά στην εικόνα.
