..

..

..

Του Χάρη Κουγιουμτζόπουλου, δημοσιογράφου Τοπικής Αυτοδιοίκησης 

Ζούμε σε μια εποχή ακραίας δοκιμασίας των δημοκρατικών αξιών με την κυβέρνηση να έχει αδρανοποιήσει στην κυριολεξία τα Δημοτικά Συμβούλια και τον Κοινωνικό Ελεγχο μεταφέροντας όλες τις αρμοδιότητες στους Δημάρχους προς χάριν της λεγόμενης… "κυβερνησιμότητας".

Ηδη με δύο αποφάσεις του, το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει χαρακτηρίσει αντισυνταγματικές και τις διατάξεις μεταφοράς αρμοδιοτήτων στις διορισμένες από το Δήμαρχο Επιτροπές και την ανάδειξη των αντιδημάρχων των νησιωτικών ενοτήτων. 

Και ενώ επισήμως πια η Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση λειτουργεί με αντισυνταγματικές διατάξεις αφού η κυβέρνηση δεν συμμορφώνεται στις αποφάσεις του ΣτΕ, προχωράει σε νέα ρύθμιση αφαιρώντας το δικαίωμα της αντιπολίτευσης να θέτει εκτός ημερήσιας διάταξης θέματα στο Δημοτικό Συμβούλιο.

Στην κυριολεξία έχει καταργηθεί κάθε διαβουλευτική διαδικασία και η λειτουργία των δήμων πια διέπεται από μια λευκή επιταγή που δίνει η τοπική κοινωνία στον Δήμαρχο για τέσσερα χρόνια (με το νέο νόμο για πέντε). 

Παράλληλα έχει καταργηθεί στην ουσία και κάθε Κοινωνικός Έλεγχος αφού μέσα από μια σειρά νομοθετημάτων, μόνο στα δικαστήρια πια, ο πολίτης μπορεί να ακυρώσει αποφάσεις του Δημάρχου. Η ποινές για μη ανταπόκριση σε ερωτήσεις πολιτών καταργήθηκαν, οι ελεγκτές δημόσιας διοίκησης εξετάζουν μόνο καταγγελίες διαφθοράς και όχι κακοδιοίκησης και οι αρμόδιες Αποκεντρωμένες Διοικήσεις επικαλούμενες υποστελέχωση, νομιμοποιούν σιωπηρώς (εντος διμήνου σύμφωνα με τον νόμο) όλες τις αποφάσεις… χωρίς να τις εξετάζουν.

Δείτε ακόμα:                 Ούτε πολιτική, ούτε προστασία: Ανέτοιμοι σε όλα για τις φωτιές του καλοκαιριού

Το τεράστιο δώρο αρμοδιοτήτων όμως, που τους έκανε η κυβέρνηση στους δημάρχους έχει και το ανάλογο τίμημα. Ονομάζεται «οριζόντιες δράσεις». Οι δήμαρχοι έχουν την απόλυτη εξουσία, δεν έχουν όμως σχεδόν καμία δυνατότητα να διαχειρίζονται τους προϋπολογισμούς τους. Από 9 δισεκατομμύρια που διαχειρίζονταν οι δήμοι το 2010, σήμερα δεν διαχειρίζονται πια πάνω από 1 δις και αυτό «ζευγοποιημένο», ήδη εξαντλημένο από ανελαστικές δαπάνες όταν φτάνει στα ταμεία τους.

Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα όπου οι δήμοι έλαβαν 50 εκατομμύρια ευρώ για την εγκατάσταση κοινόχρηστων ποδηλάτων είτε τα ήθελαν, είτε όχι. Ακόμη και οι δήμοι που δεν έχουν καμία δυνατότητα να τα λειτουργήσουν. Ένα σύστημα που δεν θα λειτουργήσει πάνω από ένα χρόνο αφου δεν έχουν λύσει ζητήματα βανδαλισμών, βλαβών και κλοπών. 

Το ίδιο συνέβη και με τις παιδικές χαρές, και με τα προαύλια των σχολείων και τώρα με ένα πρόγραμμα μαμούθ 700 εκατομμυρίων ευρώ για την ψηφιακή αναβάθμιση, όπου οι δήμοι επιλέγουν μεταξύ 31 συγκεκριμένων υπηρεσιών που υποχρεωτικά θα παρέχουν στους πολίτες. Ανεξάρτητα αν έχουν άλλες προτεραιότητες όπως π.χ. να λειτουργήσουν Παιδικούς Σταθμούς ή Δημοτική Αστυνομία. Το ίδιο φαινόμενο παρουσιάζεται και με το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» και με τα προγράμματα του Πράσινου Ταμείου. Η όροι είναι take it or leave it.  

Ουσιαστικά βλέπουμε μια Τοπική Αυτοδιοίκηση να μετατρέπεται σε εταιροδιοίκηση και σε κρατικό ακροφύσιο. Ο μόνος λόγος που ο Δήμαρχος τελικά αποκτά υπερεξουσίες είναι για να εκτελεί τις αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης, χωρίς δυνατότητα κοινωνικής διαβούλευσης και χωρίς διαπραγμάτευση αφού και τα χρονικά περιθώρια είναι ασφυκτικά και τα έργα ήδη δοσμένα σε μεγάλες εταιρείες πριν το μάθουν ο Δήμαρχοι.

Η Δημοκρατία όμως δεν είναι μόνο θέμα δικαίου, αλλά και ένα αποτελεσματικό σύστημα διοίκησης. Η λεγόμενη Σοφία του Κοινού. Το κοινό (δηλαδή χιλιάδες μυαλά) έχει καλύτερη δυνατότητα να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα και τις ανάγκες ως μέσος όρος και σύνθεση.

Το αποτέλεσμα λοιπόν είναι να σπαταληθούν εκατοντάδες εκατομμύρια σε δεύτερης προτεραιότητας ή άχρηστα έργα, τη στιγμή που πολλοί δήμοι δεν μπορούν να λύσουν βασικά προβλήματα όπως ύδρευσης, αποχέτευσης, οδοποιίας, κοινωνικής πρόνοιας κ.α. Ετσι παρουσιάζονται δήμοι να αποκτούν γήπεδα, πολιτιστικά κέντρα και ψηφιακές υπηρεσίες, ενώ δεν έχουν δίκτυο ομβρίων και αγροτικούς δρόμους.

Το άρθρο 102 του Συντάγματος που ορίζει ότι οι Δήμοι έχουν την αρμοδιότητα των τοπικών υποθέσεων έχει καταργηθεί πλήρως. Οι δήμοι δηλαδή προσωπικά οι δήμαρχοι, απλά διαχειρίζονται τα χρήματα για δαπάνες που τους υποδεικνύει η Κεντρική Διοίκηση. Ο δήμαρχος δεν διαθέτει διαβουλευτικά όργανα και ουσιαστικά έχει μετατραπεί σε έναν ανώτατο δημόσιο υπάλληλο που εκτελεί εντολές και επιβλέπει την καλή λειτουργία του δήμου του. 

Παράλληλα βέβαια λόγω του ότι στην πραγματικότητα ο Δήμαρχος κάνει για τέσσερα χρόνια ότι θέλει, αναπτύσσεται και μια απίστευτη γραφειοκρατεία για να τον ελέγχουν σε θέματα νομιμότητας. Στους ήδη 13 ελέγχους που περνάει κάθε απόφαση του, σήμερα προσθέτουν και δυο – τρεις ακόμη με την Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου, τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα και τον Σύμβουλο Ποιότητας. Ένα έργο για να γίνει από την στιγμή που θα αποφασιστεί χρειάζεται κατ΄ελάχιστον πέντε με έξι χρόνια και όταν αποπερατωθεί κατά 99% οι ανάγκες και όροι λειτουργίας του έχουν αλλάξει. Εξού και εκατοντάδες μελέτες παραμένουν στα συρτάρια για δεκαετίες, αφού όταν φτάσουμε στην διαδικασία της ανάθεσης θεωρούνται πια παρωχημένες. 

Βαριά βέβαια και η ευθύνη των δημάρχων αφού βολεύονται κοντόφθαλμα από αυτήν τη κατάσταση. Κανένας δεν τους απαγορεύει να μεταφέρουν την συζήτηση στα Δημοτικά Συμβούλια και στην Κοινωνία εκθέτοντας την κυβέρνηση. Προτιμούν όμως σαφώς να αποφασίζουν μόνοι τους.

Ετσι ανακόπτεται κάθε αναπτυξιακή πορεία της χώρας και ειδικά της ελληνικής υπαίθρου που έχει άλλες ανάγκες με απολύτως τοπικά χαρακτηριστικά. Η πλήρης αδυναμία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να απορροφήσει τα Ευρωπαϊκά κονδύλια το αποδεικνύει περίτρανα. Από τα 6 δις που προορίζονται για την Τοπική Αυτοδιοίκηση στο ΕΣΠΑ 2014 – 2020 μόνο τα 2,5 έχουν γίνει έργα κι ας βρισκόμαστε στο 2022. Οι δήμαρχοι ούτε μπορούν να ξέρουν πια έργα θα εγκριθούν, ούτε βέβαια πληρώνουν για μελέτες που δεν πρόκειται ποτέ να υλοποιηθούν. Τα Πενταετή Επιχειρησιακά Προγράμματα των δήμων δεν υλοποιούνται και δεν χρηματοδοτούνται ποτέ. Άλλα πράγματα τους υπαγορεύει η κεντρική κυβέρνηση ανάλογα με τις δικές της ανάγκες. 

Σύμφωνα με πρόσφατη πανελλαδική έρευνα το 60% των δημοτών δεν είναι ικανοποιημένο από τις δημοτικές τους αρχές. Αφού άλλα περιμένουν από αυτές και άλλα βλέπουν να γίνονται που δεν έχουν και καμία σχέση με τα προεκλογικά τους προγράμματα. Ο κόσμος δεν γνωρίζει ότι άλλος αποφασίζει. Ενώ χρειάζεται σχολεία, πεζοδρόμια και εργαζόμενους στην καθαριότητα, βλέπει να ξηλώνουν και να ξαναφτιάχνουν πλατείες με τόνους τσιμέντο που το καλοκαίρι τις καθιστά μη βιώσιμες. Ο Δήμαρχος δεν έχει λεφτά να βάψει τα παγκάκια και να φυτέψει τα παρτέρια. Του δίνουν όμως λεφτά να ξηλώσει όλη την πλατεία και να την ξαναφτιάξει από την αρχή. 

Ετσι βέβαια σε μια εποχή Κλιματικής Κρίσης, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα ενός δήμου μέσω φαραωνικών έργων ανεβαίνει κατακόρυφα. 

Η συρρίκνωση της Δημοκρατίας στην Ελληνική Αυτοδιοίκηση, αποτελεί τρανή απόδειξη της αναγκαιότητας για διεύρυνση της δημοκρατίας, του ευρύ διαλόγου και των συνεργασιών μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και τάσεων. Αν λάβουμε υπόψη δε και την τεράστια ανάπτυξη που παρουσίασε η Τοπική Αυτοδιοίκησης στις δεκαετίες ’80 και ’90 όπου είχαμε και την μέγιστη δημοκρατική λειτουργία, ενισχύουμε την απόδειξη. Όπως ενισχύουμε την άποψη αυτή και αν δούμε τα διευρυμένα ευρωπαϊκά μοντέλα όπου η Τοπική Αυτοδιοίκηση διαχειρίζεται με απόλυτο τρόπο τις τοπικές υποθέσεις, με ευρείες δημοκρατικές διαδικασίες και τις περισσότερες φορές με απλή αναλογική εκπροσώπηση.